Türk dünyası destan geleneğini incelediğimizde, köklü ve büyük bir geleneğe sahip olduğumuzu, bu gelenek içinde Kırgız destancılık geleneğinin ve Manas destanının çok önemli olduğunu görmekteyiz.

Kırgız Türklerinde destanlara genel olarak “comok” denilmekte, destancıya da “comokçu” ve “akın” adları verilmektedir. Bunun dışında destanların tamamını bilmeyip bir kısmın icra edenlere de “cırçı” denilnmektedir. Sovyet döneminden itibaren bu destancıların içinde Manas destanını bilenlere “Manasçı” adı verilmektedir. Kırgız Türklerinde destanlar genel olarak bir musiki aletiyle icra edilir. Ancak Manas destanı musiki aleti eşliği olmadan bir ezgiyle icra edilir. Kırgız destanları hem sayı, hem de hacim bakımından Türk Dünyasının en zengin destancılık geleneğini oluşturmaktadır.

Manas destanı ilk defa Radloff tarafından 12900 mısra civarında ilk tam metin olarak derlenmiştir. Ancak bu metin, destanın en zayıf varyantlarından biridir. Destan Sagımbay Orazbak uulu ve Sayakbay Karala uulu destancılardan çok daha hacimli olarak derlenmiştir. Orazbak uulu’ndan derlenen birinci bölüm 180.000 mısra civarındadır. Sayakbay Kara uulu’ndan ise Manas, oğlu Semetey ve onun oğlu Seytek daireleri 500.553 mısra olarak derlenip yazıya geçirilmiş ve yayımlanmıştır. Bu metin dünyanın büyük destanları olan İlyada (13. 000 mısraya yakın) Odisse (16.000 mısraya yakın) gibi destanlardan kat kat hacimlidir. Doğu türkistan’da yaşayan Cusup Mamay isimli yine bir usta Manasçının yayımladığı metin, Manas’ın yedi kuşak torunlarına kadar yaşananları dile getirmektedir. Manas destanının bugün arşivlerde büyük bir kısmı yayımlanmaya bekleyen 86 varyantı bulunmaktadır.

Manas destanı hem hacmi bakımından dünyanın en büyük destanı olması açısından önemlidir hem de Kırgız Türklerini ansiklopedisi diyebileceğimiz kadar Kırgız kültürü ile ilgili detaylı bilgileri bize aksettirmesi bakımından değerlidir. Bu sayede, Kırgız Türklerinin millî kimliğini korumasında etkili olmuştur. Çarlık Rusyası döneminde de Sovyetler Birliği döneminde de destan hem Türklük hem de İslamiyet propagandası yapıyor diye zararlı görülmüş, derlenip yazıya geçirilmesine rağmen yayımlanmamıştır, ancak milli kimliklerini korumada Ataları Manas’ın destanını rehber edinen Kırgız Türkleri, özgürlük/erkinlik ruhlarını da bu destan sayesinde diri tutmayı bilmiştir.