Batılılaşma'nın kabul görmesi sonucunda milliyetçilik ve milli olma kavramlarımızda tanımlamalar açısından bir karmaşanın ortaya çıktığı görüşünde olan Dr. Işık, konuya kavramları tanımlayarak giriş yaptı. Ardından Kurtuluş Savaşı ve TBMM'nin kurulması şeklinde iki dönem üzerinden reformlara ve milli şuura yapılan katkıyı ortaya koydu. Atatürk'ün reformlarını Türklük odağında ve muhasırlaşma üzerine gerçekleştirmeye çalıştığını dile getiren Dr. Işık ulu önder tarafından yapılan çalışmalarda anahtar kelimenin "Milli" kelimesi olduğu görüşünü dile getirdi. Dr. Işık döneme ışık tutarken, Atatürk'ün yaptığı reformlarda Ziya Gökalp, Yusuf Akçura gibi isimlerden etkilendiğini, dönem itibariyle bu isimlerin oluşturduğu bir grupla aynı fikir doğrultusunda çalışmalar yaptığını ifade etti.

Dr. Işık, Atatürk'ün "milli" kelimesinin/kavramının ardından üzerinde en çok emek harcadığı kavramın/kelimenin "kültür" olduğunu ifade etti. Kültür kavramının milli şuurun gelişmesindeki önemine dikkat çeken Işık, Atatürk'ün bu şuuru oluşturmak için ortaya koyduğu çabalardan bahsederken, dönem itibariyle en büyük desteği Türk Ocakları'ndan gördüğünü dile getirdi. Dr. Işık, konuşmasının son bölümünde, Atatürk'ün milliliğe/milli şuura katkı sağlayacak; TTK'nın kurulması, TDK'nın kurulması gibi tarih, dil bilimi ve çeşitli alanlarda gelişmeyi sağlayacak çalışmalarından örnekler verdi ve konferans soru-cevap bölümünün ardından sona erdi.